(از مجموعۀ ۶ جلدی)کتاب حاضر پنجمین و آخرین جلد از مجموعه “تاریخ و فرهنگ ایران در دوران انتقال از عصر ساسانی به عصر اسلامی “است .مولف در این کتاب، کوشیده وجوه مختلف تمدن و فرهنگ ایران را که از عصر ساسانی به دوره اسلامی منتقل شده است، بررسی کند .
وی در این کتاب، جنبههایی از تمدن و فرهنگ ایرانی را بررسی میکند که دولتهای اسلامی صدر اسلام، به ویژه خلفای راشدین و خلفای اموی و عباسی از آن استفاده کردهاند .وی معتقد است که اگر چه این عناصر فرهنگی و تمدنی به دوره اسلامی منتقل شد لیکن در واقع “انتقال تمدن و فرهنگ ملت ایران است از عصری با ویژگیهای خاص خود به عصر دیگری که در آن در اثر برخورد با عوامل دیگر، و در مسیر تحول تدریجی و تاریخی خود، ویژگیهای دیگری هم یافته و به مقتضای اوضاع و احوالی که بر آن گذشته به شکلی دیگر یا به زبانی دیگر هم در آمده و به همین سبب بسیاری از بخشهای مهم و اساسی آن را پردهای از ابهام ناشی از تعریب پوشانده و بخشهای دیگری از آن هم در تاریکیهای تاریخ باقی مانده است .
“وی در این مجلد بر آن است تا نشان دهد که نظام دیوانی یا سازمان مالی و اداری ساسانی، بخصوص دیوان خراج و دیوان رسائل و دبیران دیوان، چگونه به عصر اسلامی انتقال یافت و چگونه دولت خلفا با اندک تغییراتی، از آن استفاده نمودند .مباحث کتاب در هفده گفتار با این عناوین شکل گرفته است
۱ : مشاغل دیوان فارسی در دیوانهای عربی، ۲ دبیران دیوان و روش گزینش و آموزش ایشان، ۳ اصطلاحات پارسی دیوان عربی، ۴ گاهشماری ایرانی در دیوان عربی، ۵ دیوان خراج در دولت ساسانی، ۶ صالح پسر عبدالرحمن سیستانی، ۷ دبیرخانه شاهی در دولت ساسانی، ۸ دیوان رسائل در دستگاه خلافت، ۹ عبدالحمید، ۱۰ نامه عبدالحمید در نصیحت ولیعهد، ۱۱ نظر محققان و مولفان معاصر عرب درباره عبدالحمید و نثر فنی عربی، ۱۲ بازگشتی به عبدالحمید و نظر ابو هلال عسکری درباره او، ۳ مجموعههای رسائل، ۱۴ الگوهای نویسندگی “امثله الکتابه”، ۱۵ مکاتبات و رسائل، ۱۶ عهود (عهدها)، ۱۷ نخستین
کتابها در فرهنگ دبیران .کتاب با نمایه به پایان میرسد .
دیدگاهی دارید؟