توضیحات
کاربرد ید پایدار در رخدادهای هسته ای
امروزه از انرژی هسته‌ای و مواد رادیواکتیو در پزشکی، صنعت، کشاورزی و تحقیقات استفاده می‌شود. با تمام تدابیر ایمنی و رعایت استانداردهای بین‌المللی، تاکنون جهان شاهد ده‌ها مورد سانحه پرتویی بوده است.
جمهوری اسلامی ایران، پرشتاب به سوی تکنولوژی هسته‌ای گام بر می‌دارد و از این رو، آشنایی با ابعاد یک حادثه‌ی هسته‌ای و آمادگی و پاسخ پزشکی به فوریت‌های یک رخداد هسته‌ای، از اهمیت فوق‌العاده‌ای برخوردار است.
تأثیرات انفجار هسته‌ای شامل تخریب ساختمان‌ها و از بین رفتن ساکنین، ایجاد حرارت (تخریب و آسیب در نتیجه درجه حرارت بالا و آتش)، نور شدید (آسیب بینایی) و پرتوهای یونیزاسیون که تولید سندرم حاد پرتویی می‌کنند، می‌باشد. افرادی که درنزدیکی حادثه هستند و از تأثیرات انفجار هسته‌ای و تأثیرات حرارتی جان سالم به در می‌برند در معرض سطح بالایی از پرتوها قرار گرفته و دچار سندرم حاد پرتویی شامل تهوع، استفراغ، اسهال، خستگی و سردرد می‌شوند. درحالیکه سوختگی حرارتی ممکن است طی چندین دقیقه روی دهد ولی آسیب پوستی پرتویی و دیگر علائم طی چند روز و هفته‌های بعدی روی می‌دهد. بسته به شدت تشعشع، ممکن است قربانیان علائم گوناگونی بروز دهند و درنتیجه سطوح مراقبتی پزشکی مختلفی نیز مورد نیاز است و هدف این نوشتار نیز پرداختن به این فوریت‌های هسته‌ای نیست و امیدواریم که در مجموعه نوشتارهایی که از سوی مرکز تحقیقات پزشکی هسته‌ای دانشگاه علوم پزشکی بوشهر انتشار می‌یابند، به ابعاد گوناگون پزشکی و راه‌های رویارویی با این رخدادها، در سیمایی جزئی‌تر و کاربردی، بپردازیم.
از دیدگاه استراتژیک، توجه به پیامدهای سلامت در گستره‌ی عموم مردم که پس از رخداد هسته‌ای در راکتورهای نیروگاه هسته‌ای ممکن است روی دهند، فوق العاده مهم می‌باشند. رخدادهای ناگوار در راکتورهای هسته‌ای، در چند دهه‌ی گذشته در جهان روی داده‌اند و این رخدادها با آزادسازی مقادیر عظیمی از گازهای بی‌اثر، یُد رادیواکتیو و دیگر ایزوتوپ‌ها توأم بوده‌اند.
از این دیدگاه، ایزوتوپ‌های یُد در کانون توجه قرار می‌گیرند، زیرا پس از انفجار در یک راکتور هسته‌ای، نه تنها این ایزوتوپ‌ها در مقادیر بسیار عظیمی آزاد می‌گردند بلکه برخورد با آنها می‌تواند پیامدهای بسیار مهمّی بر سلامت انسان بر جای گذارد.
بدین سان، اقدامات حفاظتی برای رویارویی با پیامدهای سلامت بر انسان ایزوتوپ‌های یُد رادیواکتیو شامل جلوگیری از اثرات قطعی (Deterministic) مانند هیپوتیروئیدی در نتیجه‌ی برخورد با مقادیر بالای تابش پرتویی و نیز کاهش اثرات احتمالی (Stochastic) مانند سرطان تیروئید و ندول‌های تیروئید برآمده از برخورد با مقادیر کمتر یُد رادیواکتیو می‌باشد. از آنجا که سلول‌های تیروئیدی کودکان بیشتر از بزرگسالان، در حالت تقسیم سلولی می‌باشند، شانس جهش‌های ژنی و سرطان تیروئیدی را بیشتر از خود، نسبت به بزرگسالان، نشان می‌دهند.
در رخداد هسته‌ای ۱۹۸۶ نیروگاه اتمی چرنوبیل، بیش از پنج میلیون نفر در معرض تابش‌های هسته‌ای قرار گرفتند. عمده‌ی مواد رادیواکتیو آزاد شده شامل یُد ۱۳۱ و ایزوتوپ‌های سزیوم بود. هر چند که این تابش هسته‌ای، موجب سندرم حاد پرتویی در جمعیت در معرض برخورد با پرتوها نگردید، امّا با افزایش خطر سرطان در کودکان بلاروس، بخش کوچکی از فدراسیون روسیه و بخش شمالی اوکراین، همراه بود. حتی در سال‌های پس از حادثه‌ی چرنوبیل، رخداد سرطان تیروئید در مناطقی که بیشتر آسیب دیده بودند، تا میزان ۱۰۰ برابر زمان پیش از حادثه فزونی یافت.
هر چند که پس از یک رخداد هسته‌ای، آلودگی با یُد رادیواکتیو، از راه بیرونی و درونی امکان‌پذیر است ولی عمده‌ی راه انتقال ایزوتوپ‌های رادیواکتیو یُد، به ویژه یُد ۱۳۱، از طریق درونی می‌باشد که این آلودگی از طریق تنفس ابر اتمی که پس از یک رخداد هسته‌ای در گذر است و یا از طریق مصرف غذاهای آلوده به یُد رادیواکتیو، به ویژه فرآورده‌های لبنیاتی و سبزیجات برگ‌دار، روی می‌دهد.
از آنجا که در شرایط طبیعی فیزیولوژیک بدن، انتقال دهنده‌ی سدیم – یُد که بر روی سطح سلول‌های تیروئیدی هستند را می‌توان با مصرف یُد فراوان کاهش داد، تجویز یُدید پتاسیم به عنوان یُد غیر رادیواکتیو در هنگام بروز حادثه در راکتور هسته‌ای و گذر ابر اتمی برخاسته از این حادثه، بهترین شیوه‌ی منطقی برای اشباع غده‌ی تیروئید با یُد غیر رادیواکتیو و ممانعت این غده از برداشت یُد رادیواکتیو می‌باشد. میزان دوز پیشنهادی سازمان جهانی بهداشت (WHO) برای یُد پتاسیم، ۱۳۰ میلی‌گرم برای بزرگسالان، ۶۵ میلی‌گرم برای کودکان ۳ تا ۱۲ سال، ۳۲ میلی‌گرم برای کودکان ۱ ماهه تا ۳ ساله و ۱۶ میلی‌گرم برای نوزدان کمتر از یک ماه است. قرص‌های یُدید پتاسیم باید بلافاصله بعد از رخداد هسته‌ای یا طیّ چند ساعت اولیه (تا ۴ ساعت) مصرف شود تا مؤثر واقع شود.
تجربه‌ی کشور لهستان در زمینه‌ی تجویز یُدید پتاسیم، بزرگترین و بهترین تجربه‌ی جهانی پیرامون اثر و عوارض تجویز یُد غیر رادیواکتیو، در پس از حوادث هسته‌ای می‌باشد. در این کشور، پس از رخداد هسته‌ای چرنوبیل، جمعاً تعداد ۵/۱۰ میلیون دوزاژ محلول KI به کودکان و ۷ میلیون دوزاژ به بزرگسالان داده شد. تجربه‌ی کشور لهستان نشان داد که کاربرد یُدید پتاسیم در رخدادهای هسته‌ای بسیار ایمن می‌باشد. پس از رخداد هسته‌ای چرنوبیل در لهستان، هیچ افزایش بروز سرطان تیروئیدی گزارش نشد و عوارض جانبی نسبت به یُدید‌پتاسیم نیز بسیار نادر بوده است. بدین سان، تجربه‌ی لهستان، موفقیت برنامه‌ی پیشگیری با یُد پایدار را در رخدادهای هسته‌ای به نمایش می‌گذارد. بر همین اساس، در رخداد هسته‌ای فوکوشیمای ژاپن در سال ۲۰۱۱ نیز ۲۳۰ هزار واحد یُد پایدار در سطح جمعیت اطراف راکتورهای آسیب دیده، پخش گردید.
از این رو، پس از یک رخداد هسته‌ای، توجه به ساز و کار پخش یُد پایدار و مسائل و مشکلات نوپدید، نگرش ژرفی را می‌طلبد. با توجه به نزدیک بودن زمان آغاز به کار نیروگاه هسته‌ای بوشهر، وجود یک دستورالعمل پایه برای کنش‌های پیشگیرانه با یُد پایدار در پس از رخدادهای هسته‌ای، بسیار فراوان احساس می‌شود.
نوشتار کنونی در پی آن است که اصول پایه و سامانه‌های منطقی برای پیش پخش قرص یُدید پتاسیم در پیش از رخداد هسته‌ای و نیز راهکارهای پخش و شیوه‌ی تجویز این قرص‌ها را در هنگامه‌ی رخداد هسته‌ای نمایان کند.
دستورالعمل راهنمای کاربرد یُدید پتاسیم در رخدادهای هسته‌ای مورد پذیرش همه‌ی کشورهایی که دارای راکتورهای هسته‌ای هستند، ”دستورالعمل برای پیشگیری با یُد پس از رخدادهای هسته‌ای“، می‌باشد که در سال ۱۹۹۹ توسط سازمان جهانی بهداشت (WHO) ارائه شده است. هر چند دستورالعمل‌های دیگری توسط مدیریت غذا و داروی آمریکا (FDA) و دیگر مجامع بین‌المللی ارائه شده‌اند، اما همه‌ی این دستورالعمل‌ها، در نهاد خود، اصول و شیوه‌ی تجویز یُد پایدار را که در دستوالعمل سازمان جهانی بهداشت نمایان است، به نمایش می‌گذارند. از این رو، ما در این نوشتار، از چهارچوب پیشنهادی سازمان جهانی بهداشت در سال ۱۹۹۹ پیروی جسته‌ایم ولی افزون بر آن دست‌آوردهای پژوهش‌های نوین و نکات قابل تعمق دستورالعمل‌های جدید را نیز گنجانده‌ایم. خوشبختانه، در مارس ۲۰۱۱ دستورالعمل ۱۹۹۹ سازمان جهانی بهداشت، توسط خود این نهاد بین‌المللی مورد بازنگری فنی قرار گرفته است و ما نیز موارد بازنگری شده‌ی دستورالعمل ۱۹۹۹ را به دقّت در توالی و بطن متن این نوشتار لحاظ نموده‌ایم. از آن جا که دستوالعمل بازنگری مارس ۲۰۱۱ (آخرین نسخه‌ی این دستورالعمل)، خود به عنوان یک رفرانس قابل قبول حتماً مورد استفاده قرار خواهد گرفت، ترجمه‌ی متن کامل آن نیز در پیوست آمده است.
در یک فراگرد کلی، نوشتار کنونی، نه تنها دستورالعمل‌های سازمان جهانی بهداشت را نمود می‌دهد بلکه از تجربیات دیگر کشورها، به ویژه کشورهای عضو اتحادیه‌ی اروپا نیز مدد جسته است.
رخدادهای هسته‌ای در نیروگاه‌های چرنوبیل و فوکوشیمای ژاپن نشان دادند که رخدادهای هسته‌ای فقط یک مسئله‌ی بومی نبوده و پیامدهای بر سلامت آن می‌تواند براساس شرایط اقلیمی تا صدها کیلومتر گسترش یابد. بدین سان طراحی مدیریت بحران یک رخداد هسته‌ای در سطح ملّی و آموزش ”پاسخ و آمادگی پزشکی در رخدادهای هسته‌ای“ از اولویت‌های مطرح در گستره‌ی سلامت می‌باشند.
متأسفانه در دروس آکادمیک گروه پزشکی و پیراپزشکی، هیچگونه برنامه‌ی آموزشی برای رویارویی با رخدادهای هسته‌ای تدارک دیده نشده است.
به منظور سنجش آشنایی و سطح آگاهی پزشکان استان بوشهر در مورد آمادگی و پاسخ پزشکی در حوادث هسته‌ای، پرسشنامه‌ای بر اساس پروتکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و سازمان جهانی بهداشت تدوین شد و ۲۳۳ نفرپزشک (عمومی و متخصص) استان بوشهر در یک مطالعه مقطعی مورد مطالعه قرارگرفتند. نمره کل پزشکان ۹۹/۳ از نمره کل ۱۳ بود (میانگین نمره ۷/۳ برای پزشکان عمومی و ۲۸/۴ برای متخصصین). پزشکان عمومی و متخصص در بخش‌های فیزیک پرتوها، علائم بالینی و تشخیص سندرم حاد پرتویی، تریاژ و مدیریت بحران و درمان‌های اولیه رفع آلودگی داخلی، نمرات قابل قبول را به دست نیاوردند.
امید است نوشتار کنونی بتواند به عنوان حلقه‌ای از زنجیره‌ی مواد آموزشی، نه تنها در میان گروه پزشکی بلکه به عنوان ماده‌ای خام در نگارش پیش نویس دستورالعمل ملّی ”رویارویی با رخداهای هسته‌ای“ به کار آید.
بی شک، دانش، نگرش ژرف و تفکر نقادانه‌ی پژوهشگران و دانشمندان کشور عزیزمان بر غنای دانستنی‌های کنونی خواهد افزود.
جمهوری اسلامی ایران، پرشتاب به سوی تکنولوژی هسته‌ای گام بر می‌دارد و از این رو، آشنایی با ابعاد یک حادثه‌ی هسته‌ای و آمادگی و پاسخ پزشکی به فوریت‌های یک رخداد هسته‌ای، از اهمیت فوق‌العاده‌ای برخوردار است.
تأثیرات انفجار هسته‌ای شامل تخریب ساختمان‌ها و از بین رفتن ساکنین، ایجاد حرارت (تخریب و آسیب در نتیجه درجه حرارت بالا و آتش)، نور شدید (آسیب بینایی) و پرتوهای یونیزاسیون که تولید سندرم حاد پرتویی می‌کنند، می‌باشد. افرادی که درنزدیکی حادثه هستند و از تأثیرات انفجار هسته‌ای و تأثیرات حرارتی جان سالم به در می‌برند در معرض سطح بالایی از پرتوها قرار گرفته و دچار سندرم حاد پرتویی شامل تهوع، استفراغ، اسهال، خستگی و سردرد می‌شوند. درحالیکه سوختگی حرارتی ممکن است طی چندین دقیقه روی دهد ولی آسیب پوستی پرتویی و دیگر علائم طی چند روز و هفته‌های بعدی روی می‌دهد. بسته به شدت تشعشع، ممکن است قربانیان علائم گوناگونی بروز دهند و درنتیجه سطوح مراقبتی پزشکی مختلفی نیز مورد نیاز است و هدف این نوشتار نیز پرداختن به این فوریت‌های هسته‌ای نیست و امیدواریم که در مجموعه نوشتارهایی که از سوی مرکز تحقیقات پزشکی هسته‌ای دانشگاه علوم پزشکی بوشهر انتشار می‌یابند، به ابعاد گوناگون پزشکی و راه‌های رویارویی با این رخدادها، در سیمایی جزئی‌تر و کاربردی، بپردازیم.
از دیدگاه استراتژیک، توجه به پیامدهای سلامت در گستره‌ی عموم مردم که پس از رخداد هسته‌ای در راکتورهای نیروگاه هسته‌ای ممکن است روی دهند، فوق العاده مهم می‌باشند. رخدادهای ناگوار در راکتورهای هسته‌ای، در چند دهه‌ی گذشته در جهان روی داده‌اند و این رخدادها با آزادسازی مقادیر عظیمی از گازهای بی‌اثر، یُد رادیواکتیو و دیگر ایزوتوپ‌ها توأم بوده‌اند.
از این دیدگاه، ایزوتوپ‌های یُد در کانون توجه قرار می‌گیرند، زیرا پس از انفجار در یک راکتور هسته‌ای، نه تنها این ایزوتوپ‌ها در مقادیر بسیار عظیمی آزاد می‌گردند بلکه برخورد با آنها می‌تواند پیامدهای بسیار مهمّی بر سلامت انسان بر جای گذارد.
بدین سان، اقدامات حفاظتی برای رویارویی با پیامدهای سلامت بر انسان ایزوتوپ‌های یُد رادیواکتیو شامل جلوگیری از اثرات قطعی (Deterministic) مانند هیپوتیروئیدی در نتیجه‌ی برخورد با مقادیر بالای تابش پرتویی و نیز کاهش اثرات احتمالی (Stochastic) مانند سرطان تیروئید و ندول‌های تیروئید برآمده از برخورد با مقادیر کمتر یُد رادیواکتیو می‌باشد. از آنجا که سلول‌های تیروئیدی کودکان بیشتر از بزرگسالان، در حالت تقسیم سلولی می‌باشند، شانس جهش‌های ژنی و سرطان تیروئیدی را بیشتر از خود، نسبت به بزرگسالان، نشان می‌دهند.
در رخداد هسته‌ای ۱۹۸۶ نیروگاه اتمی چرنوبیل، بیش از پنج میلیون نفر در معرض تابش‌های هسته‌ای قرار گرفتند. عمده‌ی مواد رادیواکتیو آزاد شده شامل یُد ۱۳۱ و ایزوتوپ‌های سزیوم بود. هر چند که این تابش هسته‌ای، موجب سندرم حاد پرتویی در جمعیت در معرض برخورد با پرتوها نگردید، امّا با افزایش خطر سرطان در کودکان بلاروس، بخش کوچکی از فدراسیون روسیه و بخش شمالی اوکراین، همراه بود. حتی در سال‌های پس از حادثه‌ی چرنوبیل، رخداد سرطان تیروئید در مناطقی که بیشتر آسیب دیده بودند، تا میزان ۱۰۰ برابر زمان پیش از حادثه فزونی یافت.
هر چند که پس از یک رخداد هسته‌ای، آلودگی با یُد رادیواکتیو، از راه بیرونی و درونی امکان‌پذیر است ولی عمده‌ی راه انتقال ایزوتوپ‌های رادیواکتیو یُد، به ویژه یُد ۱۳۱، از طریق درونی می‌باشد که این آلودگی از طریق تنفس ابر اتمی که پس از یک رخداد هسته‌ای در گذر است و یا از طریق مصرف غذاهای آلوده به یُد رادیواکتیو، به ویژه فرآورده‌های لبنیاتی و سبزیجات برگ‌دار، روی می‌دهد.
از آنجا که در شرایط طبیعی فیزیولوژیک بدن، انتقال دهنده‌ی سدیم – یُد که بر روی سطح سلول‌های تیروئیدی هستند را می‌توان با مصرف یُد فراوان کاهش داد، تجویز یُدید پتاسیم به عنوان یُد غیر رادیواکتیو در هنگام بروز حادثه در راکتور هسته‌ای و گذر ابر اتمی برخاسته از این حادثه، بهترین شیوه‌ی منطقی برای اشباع غده‌ی تیروئید با یُد غیر رادیواکتیو و ممانعت این غده از برداشت یُد رادیواکتیو می‌باشد. میزان دوز پیشنهادی سازمان جهانی بهداشت (WHO) برای یُد پتاسیم، ۱۳۰ میلی‌گرم برای بزرگسالان، ۶۵ میلی‌گرم برای کودکان ۳ تا ۱۲ سال، ۳۲ میلی‌گرم برای کودکان ۱ ماهه تا ۳ ساله و ۱۶ میلی‌گرم برای نوزدان کمتر از یک ماه است. قرص‌های یُدید پتاسیم باید بلافاصله بعد از رخداد هسته‌ای یا طیّ چند ساعت اولیه (تا ۴ ساعت) مصرف شود تا مؤثر واقع شود.
تجربه‌ی کشور لهستان در زمینه‌ی تجویز یُدید پتاسیم، بزرگترین و بهترین تجربه‌ی جهانی پیرامون اثر و عوارض تجویز یُد غیر رادیواکتیو، در پس از حوادث هسته‌ای می‌باشد. در این کشور، پس از رخداد هسته‌ای چرنوبیل، جمعاً تعداد ۵/۱۰ میلیون دوزاژ محلول KI به کودکان و ۷ میلیون دوزاژ به بزرگسالان داده شد. تجربه‌ی کشور لهستان نشان داد که کاربرد یُدید پتاسیم در رخدادهای هسته‌ای بسیار ایمن می‌باشد. پس از رخداد هسته‌ای چرنوبیل در لهستان، هیچ افزایش بروز سرطان تیروئیدی گزارش نشد و عوارض جانبی نسبت به یُدید‌پتاسیم نیز بسیار نادر بوده است. بدین سان، تجربه‌ی لهستان، موفقیت برنامه‌ی پیشگیری با یُد پایدار را در رخدادهای هسته‌ای به نمایش می‌گذارد. بر همین اساس، در رخداد هسته‌ای فوکوشیمای ژاپن در سال ۲۰۱۱ نیز ۲۳۰ هزار واحد یُد پایدار در سطح جمعیت اطراف راکتورهای آسیب دیده، پخش گردید.
از این رو، پس از یک رخداد هسته‌ای، توجه به ساز و کار پخش یُد پایدار و مسائل و مشکلات نوپدید، نگرش ژرفی را می‌طلبد. با توجه به نزدیک بودن زمان آغاز به کار نیروگاه هسته‌ای بوشهر، وجود یک دستورالعمل پایه برای کنش‌های پیشگیرانه با یُد پایدار در پس از رخدادهای هسته‌ای، بسیار فراوان احساس می‌شود.
نوشتار کنونی در پی آن است که اصول پایه و سامانه‌های منطقی برای پیش پخش قرص یُدید پتاسیم در پیش از رخداد هسته‌ای و نیز راهکارهای پخش و شیوه‌ی تجویز این قرص‌ها را در هنگامه‌ی رخداد هسته‌ای نمایان کند.
دستورالعمل راهنمای کاربرد یُدید پتاسیم در رخدادهای هسته‌ای مورد پذیرش همه‌ی کشورهایی که دارای راکتورهای هسته‌ای هستند، ”دستورالعمل برای پیشگیری با یُد پس از رخدادهای هسته‌ای“، می‌باشد که در سال ۱۹۹۹ توسط سازمان جهانی بهداشت (WHO) ارائه شده است. هر چند دستورالعمل‌های دیگری توسط مدیریت غذا و داروی آمریکا (FDA) و دیگر مجامع بین‌المللی ارائه شده‌اند، اما همه‌ی این دستورالعمل‌ها، در نهاد خود، اصول و شیوه‌ی تجویز یُد پایدار را که در دستوالعمل سازمان جهانی بهداشت نمایان است، به نمایش می‌گذارند. از این رو، ما در این نوشتار، از چهارچوب پیشنهادی سازمان جهانی بهداشت در سال ۱۹۹۹ پیروی جسته‌ایم ولی افزون بر آن دست‌آوردهای پژوهش‌های نوین و نکات قابل تعمق دستورالعمل‌های جدید را نیز گنجانده‌ایم. خوشبختانه، در مارس ۲۰۱۱ دستورالعمل ۱۹۹۹ سازمان جهانی بهداشت، توسط خود این نهاد بین‌المللی مورد بازنگری فنی قرار گرفته است و ما نیز موارد بازنگری شده‌ی دستورالعمل ۱۹۹۹ را به دقّت در توالی و بطن متن این نوشتار لحاظ نموده‌ایم. از آن جا که دستوالعمل بازنگری مارس ۲۰۱۱ (آخرین نسخه‌ی این دستورالعمل)، خود به عنوان یک رفرانس قابل قبول حتماً مورد استفاده قرار خواهد گرفت، ترجمه‌ی متن کامل آن نیز در پیوست آمده است.
در یک فراگرد کلی، نوشتار کنونی، نه تنها دستورالعمل‌های سازمان جهانی بهداشت را نمود می‌دهد بلکه از تجربیات دیگر کشورها، به ویژه کشورهای عضو اتحادیه‌ی اروپا نیز مدد جسته است.
رخدادهای هسته‌ای در نیروگاه‌های چرنوبیل و فوکوشیمای ژاپن نشان دادند که رخدادهای هسته‌ای فقط یک مسئله‌ی بومی نبوده و پیامدهای بر سلامت آن می‌تواند براساس شرایط اقلیمی تا صدها کیلومتر گسترش یابد. بدین سان طراحی مدیریت بحران یک رخداد هسته‌ای در سطح ملّی و آموزش ”پاسخ و آمادگی پزشکی در رخدادهای هسته‌ای“ از اولویت‌های مطرح در گستره‌ی سلامت می‌باشند.
متأسفانه در دروس آکادمیک گروه پزشکی و پیراپزشکی، هیچگونه برنامه‌ی آموزشی برای رویارویی با رخدادهای هسته‌ای تدارک دیده نشده است.
به منظور سنجش آشنایی و سطح آگاهی پزشکان استان بوشهر در مورد آمادگی و پاسخ پزشکی در حوادث هسته‌ای، پرسشنامه‌ای بر اساس پروتکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و سازمان جهانی بهداشت تدوین شد و ۲۳۳ نفرپزشک (عمومی و متخصص) استان بوشهر در یک مطالعه مقطعی مورد مطالعه قرارگرفتند. نمره کل پزشکان ۹۹/۳ از نمره کل ۱۳ بود (میانگین نمره ۷/۳ برای پزشکان عمومی و ۲۸/۴ برای متخصصین). پزشکان عمومی و متخصص در بخش‌های فیزیک پرتوها، علائم بالینی و تشخیص سندرم حاد پرتویی، تریاژ و مدیریت بحران و درمان‌های اولیه رفع آلودگی داخلی، نمرات قابل قبول را به دست نیاوردند.
امید است نوشتار کنونی بتواند به عنوان حلقه‌ای از زنجیره‌ی مواد آموزشی، نه تنها در میان گروه پزشکی بلکه به عنوان ماده‌ای خام در نگارش پیش نویس دستورالعمل ملّی ”رویارویی با رخداهای هسته‌ای“ به کار آید.
بی شک، دانش، نگرش ژرف و تفکر نقادانه‌ی پژوهشگران و دانشمندان کشور عزیزمان بر غنای دانستنی‌های کنونی خواهد افزود.
دیگر آثار نبی پور
دیدگاهی دارید؟